ΔΙΟΣΚΟΥΡΙΔΟΥ: ΠΕΡΙ ΥΛΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ (5 ΤΟΜΟΙ)
Μετάφραση: Ευστράτιος Χωραφάς
Επιμέλεια: Απόστολος Τζαφερόπουλος
Χρονολογία έκδοσης: 2000 (Α τόμος), 2003 (Β και Γ τόμος), 2004 (Δ και Ε τόμος)
Διαστάσεις: 21×14 εκ.
Σελίδες: 248 (Α τόμος), 192 (Β τόμος), 338 (Γ τόμος), 358 (Δ τόμος), 230 (Ε τόμος)
Εξώφυλλο: Μαλακό
Παρουσίαση
Α’ και Β’ τόμος
Ο Διοσκουρίδης κατανέμει την ιατρική ύλη του σε 5 λόγους-τόμους: Στον πρώτο αναφέρει 129 φάρμακα προερχόμενα από φυτά και δένδρα, στον δεύτερο 69 από ζώα, θαλασσινά και χερσαία, 14 προϊόντα ζωικής προελεύσεως και 103 φυτά: στο τρίτο βιβλίο συνεχίζεται η αναφορά σε 158 φυτά, ενώ το ίδιο συμβαίνει και στο τέταρτο με 192 φυτά. Τέλος, στο πέμπτο βιβλίο γίνεται λόγος για 73 ποτά-φάρμακα (κυρίως διάφορα είδη οίνου) και 69 ορυκτά.
Στους 5 λόγους του όλου έργου θα βρούμε επομένως 655 φάρμακα φυτικής προελεύσεως, 82 ζωικής και 69 προερχόμενα από ορυκτά, κάτι που μας δίνει συνολικά τα 807 φάρμακα, τα οποία και συναποτελούν την όλη φαρμακολογία του Διοσκουρίδη. Ο φαρμακολόγος μας ακολουθεί μια συγκεκριμένη μέθοδο στην κατάταξη αυτών των φαρμάκων: τα κατατάσσει κατά είδη (μπαχαρικά, έλαια, αλοιφές, ζώα, μέλι, γάλα, χόρτα άγρια και κηπευτικά, φυτικοί καρποί, λάδι, οίνος, ορυκτά και μέταλλα). Τα κατατάσσει επίσης ανάλογα με τη θεραπευτική τους χρήση κατά ομάδες (διουρητικά, όσα προκαλούν διάρροια κ.τ.λ.). Ακόμη, η παρουσίασή τους ακολουθεί ορισμένη μέθοδο: περιγραφή, προέλευση, παρασκευή, χρήση και θεραπευτική ιδιότητα.
Τα μεγάλα πλεονεκτήματα του έργου είναι η κατάταξη και η πληρότητα του όλου φαρμακευτικού υλικού σε σχέση με τα συγγράμματα των προηγούμενων φαρμακολόγων. Η μέγιστη αξία του έργου ενισχύεται, κυρίως, και από το ότι είναι η τελευταία παρακαταθήκη των φαρμακολογικών σπουδών από τον Διοκλή μέχρι τον Κρατεύα και τον Sextus Niger και μας δίνει τη δυνατότητα ν’ αποκτήσουμε μια γενική εικόνα των απολεσθέντων συγγραμμάτων αυτού του κλάδου και να γνωρίσουμε έτσι τα επιτεύγματα της μέχρι τότε φαρμακολογίας.
Γ’ τόμος
Το περιεχόμενο του Τρίτου Βιβλίου ”Περί ύλης ιατρικής”, που κι αυτό είναι αφιερωμένο στον αγαπητό του φίλο Άρειο, μας το δίνει ο ίδιος ο συγγραφέας Διοσκουρίδης συμπυκνωμένο στην πρώτη παράγραφο, που έχει ως εξής: Στα προηγούμενα απ’ αυτό βιβλία, φίλτατε Άρειε, αναφερθήκαμε σε όσα μας έχουν παραδοθή για τα αρώματα, τα έλαια, τα μύρα, τα δένδρα και για τους καρπούς και για τα υγρά που στάζουν απ’ αυτά, και ακόμη για τα ζώα, τα σιτηρά, τα χορταρικά και για τα βότανα που έχουν ερεθιστικότητα σε τούτο εδώ το τρίτο βιβλίο θα πραγματευθούμε τα σχετικά με τις ρίζες, τους χυλούς που βγαίνουν απ’ τα φυτά, τα βοτάνια και τους σπόρους που ανήκουν στο ίδιο είδος και είναι ιαματικά.
Δ’ τόμος
Στα προηγούμενα απ’ αυτό τρία βιβλία, φίλτατε Άρειε, αναφερθήκαμε σε όσα μας έχουν παραδοθή για τα αρώματα, τα έλαια, τα μύρα, τα δένδρα, τα ζώα, τα σιτηρά, τα χόρτα, τις ρίζες, τους χυλούς απ’ τα φυτά, τα βότανα και τους σπόρους σε τούτο, το τέταρτο, θα εξετάσουμε τα σχετικά με τα υπόλοιπα βότανα και τις ρίζες.
Ε’ τόμος
Αφού κάναμε γενικά λόγο στα προηγούμενα τέσσερα βιβλία που εγράψαμε, φίλτατε Άρειε, για αρώματα και έλαια και μύρα και δένδρα, και για τους καρπούς και τους χυμούς απ’ αυτά, και ακόμη σχετικά με τα ζώα για μέλι και γάλα και ξίγγια και για τα ονομαζόμενα σιτηρά και για τα χόρτα, και για ρίζες και βότανα και για χυμούς από φυτά και για σπόρους, σ’ αυτό (το βιβλίο), που είναι το τελευταίο του όλου έργου, θα εξετάσουμε όσα αφορούν στους οίνους και στα μέταλλα, αρχίζοντας από την παράδοση για το κλήμα. Επι πλέον περιλαμβάνεται στο βιβλίο αυτό και μία σειρά λίθων, των οποίων περιγράφονται οι θεραπευτικές ιδιότητες, όταν αυτοί τριμμένοι αναμειγνύωνται με διάφορα υγρά, όπως κρασί, ξίδι, λάδι, μέλι κ.λ.π., και χρησιμοποιούνται ως χάπια, αλοιφές, έμπλαστρα κ.λ.π.
